Rodzę w 2020

Wpadli energicznie do mojego gabinetu, lekko spóźnieni. Piękni, inteligentni, zakochani. Ona swobodna i radosna usiadła prosto, nie opierając się – jak osoba opanowana i świadoma siebie. On nonszalancko rozsiadł się i rozparł na krześle chcąc wyraźnie zaakcentować swoją obecność. Typ macho. W gruncie rzeczy spięty i niepewny, jak każdy mężczyzna w gabinecie ginekologicznym, sposobem siedzenia dodając sobie pewności na obcym terenie. W duchu westchnęłam. Nie przepadam za wysokim testosteronem na moim obszarze działania. I niestety, biję się w piersi ale miewam wówczas skłonność do lekceważącego traktowania mężczyzn, jak ignorantów. Dlatego zwracałam się głównie do Martyny zadając kolejne pytania. Gdy padło to najczęstsze u ginekologa, na które jednak niewiele kobiet potrafi odpowiedzieć od razu, Martyna zwróciła się ku kalendarzowi ściennemu. Siedzący ze spuszczoną głową i przysłuchujący się naszej rozmowie Jerzy bez chwili zastanowienia wymruczał: „Miesiączka? 29. listopada” Tym pierwszym wypowiedzianym zdaniem zdobył moje serce. Zaimponował mi. Facet znający datę ostatniej miesiączki swojej kobiety. Nie dyletant. Od tej chwili Jerzy stał się dla mnie partnerem i dopuściłam go do tajemnej wiedzy ginekologicznej. Myślę, że będzie dobrym, troskliwym i uważnym ojcem bo, jak się pewnie domyśliliście, okazało się, że Martyna jest w pierwszych tygodniach ciąży.

Czy jestem w ciąży?

Jesteśmy świadome i wiemy, że aktywna seksualnie kobieta w wieku rozrodczym, nie stosująca żadnych metod antykoncepcji może zajść w ciążę. Wiele objawów może wskazywać na to, że jesteś w ciąży jeszcze zanim potwierdzi to ginekolog podczas badania. Jakie są pierwsze objawy ciąży, najbardziej charakterystyczne i najczęściej występujące?

1. Brak miesiączki Najbardziej oczywistym wczesnym objawem ciąży jest zatrzymanie miesiączki. Jak sprawdzić czy to ciąża? Gdy o jeden dzień spóźnia nam się okres biegniemy do apteki po testy ciążowe. Nie jeden ale dwa, trzy – musimy się upewnić, że to prawda! Często słyszę od swoich pacjentek: „Pani doktor, jestem w ciąży – zrobiłam już trzy testy i wszystkie wyszły dodatnie”. Testy ciążowe przeznaczone do wykonania w domu wykrywają obecność gonadotropiny kosmówkowej (hCG – human chorionic gonadotropin) w moczu kobiety. Hormon ten jest produkowany przez zarodek od momentu zagnieżdżenia w błonie śluzowej macicy. Rola hCG polega na  podtrzymaniu funkcji ciałka żółtego ciążowego, w które przeistacza się ciałko żółte gdy zajdziesz w ciążę. Poziom hCG we krwi i w moczu rośnie z dnia na dzień do 10. tygodnia ciąży a potem obniża się gdy łożysko zaczyna produkować inne hormony podtrzymujące ciążę i przejmuje funkcję zanikającego ciałka  żółtego. Najbardziej czułe testy ciążowe wykrywają hCG w moczu już na 5 dni przed terminem miesiączki. Jeżeli jeden test ciążowy wyjdzie dodatni (ale nie wątpliwy – gdy druga kreska na pasku jest blada i słabo widoczna) to nie ma potrzeby powtarzania. Gratuluję: jesteś w ciąży!
2. Krwawienie implantacyjne W momencie wszczepiania się zarodka w endometrium – mniej więcej po 6-7 dniach od zapłodnienia – może wystąpić niewielkie, jednorazowe plamienie z dróg rodnych. Może ono przypadać w terminie kolejnej miesiączki. Zagnieżdżenie jest możliwe tylko w okresie tak zwanego „okienka implantacyjnego” gdy endometrium jest gotowe do przyjęcia zarodka. Po implantacji endometrium nazywamy doczesną,.
3. Utrzymująca się nieco podwyższona temperatura ciała
   Spowodowana jest działaniem progesteronu produkowanemu przez ciałko żółte ciążowe. Twoja podstawowa poranna ciepłota ciała, mierzona w pochwie lub pod językiem będzie oscylować w okolicach 37⁰C.
4. Ból piersi Uczucie tkliwości i napięcie piersi, ich bolesne obrzmienie spowodowane są zmianami hormonalnymi na początku ciąży – większym wydzielaniem estrogenów, progesteronu i prolaktyny. Objawy te są najbardziej dokuczliwe w kilku pierwszych tygodniach ciąży, z czasem stają mniej odczuwalne.
5. Częste oddawanie moczu Wysoki poziom progesteronu oraz hCG na początku ciąży powodują częstsze oddawanie moczu. Progesteron ma działanie moczopędne a hCG zwiększa przepływ krwi w narządach miednicy mniejszej. Przekrwienie narządów rodnych może zwiększać libido i nasilać przyjemne doznania seksualne podczas ciąży (jeśli oczywiście masz wtedy ochotę na seks. hCG zwiększa również przepływ krwi przez nerki, przez co szybsza jest filtracja w kłębuszkach nerkowych i wypełnianie pęcherza moczowego – szczególnie dokuczliwe podczas przejażdżek samochodowych. Nieustanna potrzeba mikcji może utrzymywać się również w nocy zakłócając sen. Niestety tego się nie da uniknąć, zwłaszcza gdy dużo pijesz a jest to konieczne dla prawidłowego nawodnienia. Kobieta w ciąży powinna wypijać co najmniej 3 litry wody dziennie.
6. Uczucie senności i zmęczenia
7. Płaczesz oglądając kreskówki, za chwilę śmiejesz się radośnie by za moment wściekać się z byle powodu. Zmiany nastroju i huśtawki emocjonalne na początku ciąży również są spowodowane wahaniami poziomów hormonów. Takie zachowania będą wzbudzały u twojego partnera zdziwienie ale gdy, tak ja Jerzy, zaakceptuje ich prawidłowość, będzie cię w gorszych momentach przytulał i parzył owocowe herbatki a w lepszych śmiał się razem z tobą. Na szczęście również rozdrażnienie i labilność emocjonalna po 14. tygodniu się zmniejszają.
8. Gdy zadawałam kolejne pytania dotyczące występujących u Martyny objawów, Jerzy ze śmiechem opowiedział, jak to ukochana dwa dni wcześniej wyrwała go ze spokojnego snu i zmusiła do umycia zębów w środku nocy. Nie możesz znieść zapachu ulubionych perfum? Odór mięsa wywołuje nudności i zachowujesz się jak pies gończy tropiący palaczy? Taka nadwrażliwość na zapachy na początku ciąży spowodowana jest prawdopodobnie działaniem hCG ale i progesteron wydaje się odgrywać pewną rolę, podobnie jak mechanizm ewolucyjny. Zwiększona  wrażliwość węchowa ma zapobiec spożyciu przez matkę toksyn mogących spowodować uszkodzenie zarodka. Niezależnie od przyczyny wyczulony węch występuje u 2/3 kobiet ciężarnych. Odczuwają one nadmiernie i specyficznie zapach papierosów, jedzenia – szczególnie zepsutego, kawy, benzyny i perfum. Może to nasilać mdłości i wymioty.
9. Poranne nudności
   Nudności i wymioty są również skorelowane z poziomem hCG. Im wyższy poziom tego hormonu tym większe dolegliwości – dlatego najbardziej dokuczliwe są one ok. 10. tygodnia ciąży, gdy poziom hCG we krwi jest najwyższy. U ¾ ciężarnych ustępują ok. 12- 14 tygodnia. Są też takie szczęściary, do których zaliczała się Martyna, u których mdłości i wymioty nie występują – nie oznacza to, że ciąża rozwija się nieprawidłowo. Najczęściej mdłości dopadają nas rano ale mogą występować przez cały dzień. Objawy te zmniejsza imbir we wszystkich postaciach: pastylki do ssania, ciasteczka, herbatki; także częstsze spożywanie mniejszych posiłków i przekąska przed wstaniem z łóżka. Musisz metodą prób i błędów opracować swój sposób na poranne nudności: odgazowana cola, migdały ze skórką, dropsy czy kromka suchego chleba. Jeżeli występują nasilone wymioty, kilka-, kilkanaście razy dziennie to należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza ginekologa. Takie niepowściągliwe wymioty w ciąży mogą doprowadzić do odwodnienia i zasłabnięcia. Mogą one być spowodowane nadczynnością tarczycy np. w przebiegu wywołanego ciążą zaostrzenia choroby Graves-Basedowa.

W którym tygodniu jestem?

Historycznie i umownie ciążę liczymy od pierwszego dnia ostatniej miesiączki (OM), jedynego pewnego momentu w cyklu mimo, iż w tym dniu w ciąży na pewno jeszcze nie jesteś. W spontanicznej ciąży dzień owulacji, zapłodnienia i zagnieżdżenia są jedynie prawdopodobne. Wiek ciążowy określamy w tygodniach jakie minęły od OM, podając ukończone tygodnie. Jeżeli od OM minęło 8 tygodni i 5 dni to twoja ciąża ma 8 a nie 9 tygodni chociaż na logikę wydawałoby się, że wtedy jesteś w 9. tygodniu. To kwestia językowa nie medyczna – nadal jest to 8. tydzień ciąży.
Wiek ciąży koryguje się po wykonaniu pierwszego badania USG, gdyż może się zdarzyć, szczególnie u kobiet z nieregularnymi miesiączkami, że odbiega on nieco od wyliczonego na podstawie OM. Pomiar długości ciemieniowo-siedzeniowej zarodka do 10. tygodni ciąży (CRL – ang. crown rump length) jest najbardziej optymalnym wskaźnikiem określającym wielkości ciąży.  
Powszechnie mówi się, że ciąża trwa 9 miesięcy kalendarzowych – tak pewnie jest biorąc pod uwagę różnice w czasie trwania miesięcy księżycowych i kalendarzowych. Ale nie pytajcie mnie proszę, który to miesiąc. ja nie wiem. Dla lekarza nie ma żadnego znaczenia, czy jesteś w 3. czy w 6. miesiącu natomiast istotne jest w którym tygodniu. Czasem, choć bardzo rzadko, posługujemy się terminem „trymestr”: pierwszy trymestr trwania ciąży oznacza tygodnie od 1. do 14, drugi – od 14. do 29 a trzeci od 29. 42.

Na podstawie daty rozpoczęcia miesiączki wylicza się przybliżony termin porodu – zakładając, że ciąża trwa 280 dni od pierwszego dnia ostatniej miesiączki czyli 10 miesięcy księżycowych, 40 tygodni. Poród występuje zwykle między 38. a 42. tygodniem ciąży.
Aby wyznaczyć orientacyjną datę porodu stosujemy regułę Naegelego: do pierwszego dnia ostatniej miesiączki dodajemy rok i 7 dni, a następnie od tej daty odejmujemy 3 miesiące. Czasem wracamy wtedy do bieżącego roku gdy np. ostatnia miesiączka zaczęła się  styczniu czy w lutym. Wg tej reguły dziecko Martyny i Jerzego przyjdzie na świat w okolicach 6.09.2020 r. (plus minus dwa tygodnie).

Wizyta u ginekologa

Myślę, że niezwykle istotny jest wybór lekarza ginekologa, który będzie się wami opiekował podczas tych kilku miesięcy ciąży. Tobą, twoim dzieckiem ale też przyszłym ojcem – jeżeli życzysz sobie aby uczestniczył on w kolejnych wizytach. Dlatego tak ważne jest „złapanie” dobrego kontaktu nie tylko z kobietą ale też z jej partnerem. Prowadziłam dwie ciąże pani Agnieszki i przez te kilkanaście w sumie miesięcy zawsze, w każdej sprawie dzwonił do mnie jej mąż. Mieliśmy taki mały rytuał, że to zawsze on na koniec wizyty wysłuchiwał detektorem UDT tętno płodu. Pozdrawiam serdecznie Panie Jarku! U pana Marcina, zakochanego bezgranicznie w swojej jeszcze nienarodzonej córeczce Zuzi, rozpoznałam nadczynność tarczycy przy okazji prowadzenia ciąży żony Magdy. Dziś wszyscy troje są zdrowi i szczęśliwi a moje serce raduje się zawsze, gdy słyszę pod drzwiami gabinetu tupot małych nóżek „moich” dzieci.

Martyna i Jerzy po raz pierwszy przyszli do mnie w 6. tygodniu ciąży. Był to idealny moment na zaplanowanie badań i omówienie wszystkich aspektów związanych z całkowicie nową dla nich sytuacją. Pierwsza wizyta w ciąży u ginekologa powinna się odbyć nie wcześniej niż dwa tygodnie od daty zatrzymania miesiączki – czyli dwa tygodnie po tym, jak powinnaś dostać okres. Według obowiązującego standardu opieki nad kobietą ciężarną powinna mieć miejsce do 10. tygodnia ciąży (Dz. U. poz. 1756). Moim zdaniem optymalnie, gdyby pierwsza wizyta w ciąży była między 6. a 8. tygodniem ciąży. Wtedy podczas badania ginekologicznego można już stwierdzić typowe dla ciąży zmiany w narządzie rodnym. Są trzy charakterystyczne objawy w badaniu ginekologicznym: zasinienie warg sromowych, błony śluzowej pochwy i części pochwowej szyjki macicy (objaw Chadwicka); uwypuklenie jednego rogu macicy po stronie zagnieżdżonego zarodka (objaw Piskáčka) oraz powiększenie i rozpulchnienie macicy, szczególnie cieśni, co sprawia wrażenie, że szyjka i trzon macicy badają się jako dwie odrębne struktury (objaw Hegara). Podczas tej wizyty, oprócz potwierdzenia ciąży, lekarz na podstawie przeprowadzonego wywiadu określa ryzyko okołoporodowe, np. wystąpienia cukrzycy w ciąży, nadciśnienia, konfliktu serologicznego. Wyjaśnia, jakie badania należy wykonać i w jakim celu, jakie leki możesz a jakich nie powinnaś stosować. Co jeść, co pić, jakie przyjmować witaminy i minerały, i czy możesz współżyć. Rozmawiacie również o szczepieniach, które są nie tylko możliwe ale również zalecane w ciąży – szczególnie przeciwko grypie i krztuścowi. Podczas tej wizyty lekarz zapyta o waszą przeszłość reprodukcyjną – czy były wcześniejsze ciąże, porody i poronienia. Czy macie już dzieci – wspólne lub osobno, czy są zdrowe. Ważne jest występowania w rodzinie wad wrodzonych, chorób genetycznych i przewlekłych.
Istotne znaczenie ma charakter pracy zawodowej. Z tym mogą się wiązać zagrożenia dla dziecka. Jedna z moich pacjentek była trębaczką w orkiestrze – od początku obydwu ciąż zwolniłam ją od pracy uznając, że podczas trąbienia uruchomienie tłoczni brzusznej i parcie mogłyby zwiększyć ryzyko poronienia czy porodu przedwczesnego. Inna była agentem służb i uczestniczyła w niebezpiecznych akcjach co również, moim zdaniem, wiązało się z dużym ryzykiem dla dziecka. Nie bardzo sobie wyobrażałam szczuplutką panią Iwonę jak z brzuchem przeskakuje z giwerą przez płoty w pogoni za przestępcami. Podobno oglądam za dużo filmów akcji.
Martyna ma bardzo ciekawą pracę, która wiąże się z licznymi podróżami. Jednym z pierwszych tematów, które poruszyłyśmy podczas spotkania było latanie samolotem.

Czy w ciąży można latać samolotem?

Jeżeli twoja ciąża nie jest zagrożona to nie ma przeciwwskazań do latania samolotem do 37. tygodnia. Decydując się na lot samolotem w pierwszych tygodniach ciąży musisz pamiętać, że w podróży nudności będą bardziej nasilone i mogą wystąpić wymioty. Podczas lotu mogą występować turbulencje, mogące spowodować mechaniczne urazy niebezpieczne dla kobiety w ciąży i jej nienarodzonego dziecka dlatego przy boardingu poproś  o miejsce przy skrzydle, gdzie turbulencje są najmniejsze. Nie ma dowodów na to, że zmiany ciśnienia powietrza czy zmniejszona wilgotność w kabinie podczas lotu ma szkodliwy wpływ na ciebie i twoje dziecko. Nie ma też dowodów na to, że latanie spowoduje poronienie natomiast we wczesnej ciąży wszystko może się zdarzyć . W stosunku do kobiet w ciąży jestem niezwykle ostrożna.

Życie Martyny i Jerzego od chwili gdy ich gamety połączyły się ze sobą, zmieniło się całkowicie. Teraz nic już nie będzie takie samo. Trzeba zrezygnować z wielu nawyków i przyjemności. Przez kilka najbliższych miesięcy Martyna nie sięgnie po alkohol, obydwoje zobowiązali się również do rzucenia papierosów. Nie łudźcie się, na e-papierosy ani inne wynalazki też się nie zgodzę. Bo teraz Moi Drodzy, żyjecie już nie dla siebie.