Nerwica hipochondryczna: przyczyny, objawy i leczenie

Ciągłe obawy o własne zdrowie nazywane hipochondrią to zaburzenie nerwicowe. Charakteryzuje się też przekonaniem o posiadaniu nieuleczalnej choroby somatycznej.

Hipochondria – co to takiego

Hipochondria lub inaczej nerwica hipochondryczna to zaburzenie somatoformiczne. Zasadniczą cechą  zaburzeń  somatoformicznych są objawy fizykalne, które wskazują na choroby ogólnomedyczne, ale nie dają się w wystarczającym stopniu wytłumaczyć  obecnością żadnej choroby somatycznej,

Z medycznego punktu widzenia zaburzenie hipochondryczne należy do grupy zaburzeń nerwicowych, gdy pacjent przejawia uporczywe i długotrwałe przekonanie o występowaniu u niego choroby somatycznej. Hipochondria współtowarzyszy różnym odmianom nerwic oraz depresji i stanów depresyjnych. Towarzyszy jej odczuwanie bardzo silnego lęku. Pacjent panicznie boi się o swoje życie, co uniemożliwia normalne funkcjonowanie w społeczeństwie. Osoba cierpiąca na hipochondrię skarży się na objawy związane z chorobą, a po wykluczeniu schorzenia przez lekarza, może wyszukiwać kolejnych symptomów potwierdzających stan chorobowy. Proces ten trwa stale i ciągle się powtarza – tzw. mechanizm błędnego koła (nieustanne interpretowania występujących objawów i ich transformacji w nowe).
Osoby z zaburzeniem hipochondrycznym często sięgają po porady specjalistów wielu różnych dziedzin. Często rozpoczynają leczenie na własną rękę, korzystając z porad pseudomedyków, decydując się na leczenie alternatywne – niepolecane przez gremia medyczne nie wierząc diagnozom lekarskim. Tymczasem chory wymaga konsultacji psychiatrycznej.

Hipochondria może mieć charakter pierwotny lub wtórny. Wtórna jest nabyta w konsekwencji trudnych doświadczeń, zaś pierwotna trwała.

Hipochondria – objawy

Pacjent z hipochondrią żyje w nieustającym przekonaniu, że choruje na jakąś poważną, źle zdiagnozowaną chorobę somatyczną. W związku z tym, często udaje się do lekarzy specjalistów, domagając się zlecenia dodatkowych badań, a stwierdzenia o braku dolegliwości nie przyjmuje do wiadomości. Na sugestię o psychologicznym podłożu obaw i choroby osoba reaguje oburzeniem. Kategorycznie nie dopuszcza myśli, że powinna skonsultować się z lekarzem psychologiem lub psychiatrą. Do najważniejszych objawów nerwicy hipochondrycznej należą:

• nieuzasadniony lęk i objawy depresyjne;
• przekonanie o obecności bardzo poważnej choroby;
• problemy ze snem i jedzeniem, wynikające z zadręczania się myślami o chorobie;
• silne dolegliwości bólowe;
• nadmierne zainteresowanie funkcjonowaniem organizmu człowieka;
• skupienie się na sobie i wymaganie tego od otoczenia, często staje się to udręką dla osób bliskich, a próby zwrócenia hipochondrykowi uwagi na jego albo jej nadmierny egocentryzm spotykają się z urażeniem i poczuciem krzywdy;
• osoba z hipochondrią dużo lepiej czuje się wśród ludzi chorych niż zdrowych.

Hipochondria – przyczyny

Jak w przypadku większości chorób psychicznych, nie udało się dokładnie ustalić przyczyn hipochondrii. Często czynnikiem inicjującym zaburzenia o charakterze hipochondrycznym są trudne doświadczenia, szczególnie z dzieciństwa. Choć trudno wskazać jedną przyczynę wywołującą nerwicę hipochondryczną, to można wymienić najczęstsze z nich. Są to:

• urazy psychiczne wynikające z traumatycznych wydarzeń;
• brak zaspokojenia potrzeb emocjonalnych
• nadopiekuńczość rodziców – hipochondrykami stają się osoby z domów, gdzie błahe dolegliwości urastały do rangi poważnej choroby;
• egocentryzm, narcyzm – czyli nadmierna koncentracja na sobie i własnym ciele;
• tendencje lękowe – zagrożenie płynące z otoczenia, chęć ukarania siebie. 

Przyczyna hipochondrii jest sprawą indywidualną. Aby dowiedzieć się, co stanowi czynnik wywołujący należy skonsultować się z psychologiem lub psychiatrą.

Hipochondria – leczenie

Osoby cierpiące na zaburzenia hipochondryczne bardzo rzadko zgłaszają się do lekarza psychiatry i niechętnie przyjmują propozycję leczenia lekami przeciwdepresyjnymi albo psychoterapię. Właśnie połączenie tych dwóch metod daje najlepsze efekty.
W leczeniu farmakologicznym najczęściej wykorzystuje się leki przeciwdepresyjne, zwykle z grupy inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny. Ma to na celu wyciszenie objawów i umożliwienie pełnego skupienia się na psychoterapii. Niezwykle istotne jest odwrócenie uwagi chorego od jego dolegliwości.
Psychoterapia jest zalecaną metodą leczenia, obejmującą terapię poznawczo-behawioralną, która główny nacisk kładzie na modyfikowanie nieprawidłowego myślenia i zachowania. Poprawia ona ogólne samopoczucie i funkcjonowanie pacjenta. Natomiast psychoterapia psychoanalityczna przynosi ulgę w objawach, jednocześnie umożliwiając rozwój i wzmocnienie osobowości.

Pacjent musi nastawić się na to, że terapia jest procesem długotrwałym, często bolesnym (ponieważ hipochondria ma źródło w traumatycznych przeżyciach z dzieciństwa, które trzeba przerobić), dlatego warto bezwzględnie zaufać psychoterapeucie i stosować się do jego zaleceń i przyjmować leki, które nam przepisuje.