Zespół ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników w najnowszym algorytmie postępowania w screeningu raka szyjki macicy zachęca do zastępowania tradycyjnej cytologii szkiełkowej dużo dokładniejszą cytologią płynną. Co warto wiedzieć o tym badaniu? Jak należy się do niego przygotować?
Cytologia płynna ( LBC ) – na czym polega ?
Według aktualnych zaleceń Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników kobiety po 25 roku życia powinny zgłaszać się do kontroli cytologicznej co 1-3 lata w zależności od poprzednich wyników cytologii szyjki macicy. Badanie należy przeprowadzić wcześniej w przypadku wczesnej inicjacji seksualnej.
W większości gabinetów ginekologicznych w Polsce wykonywane jest badanie cytologiczne klasyczne tzw. szkiełkowe. W ostatnich latach rośnie znaczenie nowych technik cytologicznych, w tym cytologii cienkowarstwowej na podłożu płynnym ( LBC- Liquid-Based Cytology). Na czym ona polega?
Kobiety, które zdecydują się na wykonanie cytologii płynnej, nie muszą inaczej przygotowywać się do badania niż w przypadku cytologii klasycznej. Wymaz pobierany jest podczas badania ginekologicznego tj. złuszczone komórki nabłonkowe z tarczy i kanału szyjki macicy, pobiera się przy użyciu specjalnej szczoteczki cytologicznej. Jej końcówka przenoszona jest do pojemnika, w którym znajduje się płyn utrwalający, tzw. płynne medium transportowe o optymalnym składzie zapewniającym najlepsze środowisko dla pobranych komórek. Pojemnik zostaje następnie zamknięty i w takiej formie przekazany do laboratorium.
Zaleca się wykonać cytologię płynną u pacjentki najlepiej w środku cyklu menstruacyjnego- od około 3- 4 dni po zakończeniu krwawienia miesiączkowego i nie później niż 3-4 dni przed kolejnym krwawieniem. Ponadto wskazuje się, aby na ok. 3 dni przed planowanym badaniem cytologicznym pacjentka powstrzymała się od odbywania stosunków płciowych, aplikacji leków dopochwowych czy tamponów. Nie powinna też wykonywać irygacji pochwy.
Kiedy próbka trafia do laboratorium, pobrany materiał podlega filtrowaniu i w automatyczny sposób rozprowadzany jest na powierzchni szkiełka mikroskopowego, a następnie jest barwiony. Technika cytologii płynnej umożliwia przefiltrowanie i oddzielenie z zawiesiny większości zanieczyszczeń, jakie mogą występować w pobranym od pacjentki materiale biologicznym. Zmniejsza to możliwe błędy, a tym samym poprawia czułość i swoistość metody.
Jakie są zalety cytologii cienkowarstwowej na podłożu płynnym ( LBC ) ?
Nowa metoda prowadzenia badań cytologicznych ma wiele zalet. Należą do nich:
- zmniejszenie liczby preparatów, które nie nadają się do oceny laboratoryjnej,
- możliwość poddania ocenie rozmazów LBC w systemie cyfrowej analizy obrazu,
- krótszy czas potrzebny na wstępne przygotowanie i przeprowadzenie analizy pojedynczego preparatu,
- możliwość późniejszego oznaczenia DNA wirusa HPV w przypadku nieprawidłowego wyniku cytologii bez konieczności ponownego zgłaszania się pacjentki na badanie,
- wyższą czułość cytologii płynnej względem tradycyjnej,
- wyższą swoistość rozpoznań patologii komórek nabłonka gruczołowego.
Istotne jest, że cytologia na podłożu płynnym LBC umożliwia w ramach jednego badania jednoczasowe wykonanie zarówno badania cytologicznego jak i oznaczenie wirusa HPV tzw. Co- Test.
Cytologia na podłożu płynnym charakteryzuje się wyższą wykrywalnością zmian dysplastycznych wysokiego ryzyka ( HSIL) na poziomie ok 64 proc. Rozpoznanie patologii szyjki macicy na tym etapie daje nawet 100 % szans na całkowite wyleczenie.
Dlaczego tak ważna jest regularnie wykonywana cytologia?
Polska zalicza się do grupy krajów, charakteryzujących się wysokim poziomem zachorowalności i umieralności na raka szyjki macicy. Należy dążyć do poprawy statystyk przez prowadzenie aktywnego i nowoczesnego programu screeningowego oraz właściwego leczenia zmian przednowotworowych. Jak podkreślają eksperci, ważne jest zarówno propagowanie regularnych badań cytologicznych jak i zwiększenie dostępu pacjentek do najnowszych metod diagnostycznych. W Polsce w dalszym ciągu przeważają badania oparte na cytologii klasycznej. Problem tkwi najprawdopodobniej w tym, że cytologia na podłożu płynnym nie jest badaniem refundowanym. Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników wskazuje metodę cytologii na podłożu płynnym jako preferowaną w schemacie postępowania w screeningu Raka Szyjki Macicy.