Wraz z uruchomieniem w Polsce programu szczepień na HPV dla dziewcząt w wieku 12-13 lat wzrosło zainteresowanie tym wirusem. Jak rozpoznać typowe objawy zakażenia? Kiedy konieczna będzie wizyta u lekarza?
Czym jest wirus brodawczaka ludzkiego ?
Wirus brodawczaka ludzkiego (human papillomavirus), czyli HPV jest powszechnie występujący i ma wiele typów. Naukowcy odkryli już ponad 100 jego rodzajów. Niektóre z nich mogą powodować powstawanie na skórze łagodnych wypustek, np. kurzajek czy kłykcin kończystych. Jednak są i takie typy, które powodują zachorowanie na raka. Onkogennymi rodzajami wirusa HPV są m.in. typ 16 i 18.
Z uwagi na to, że istnieją liczne odmiany serologiczne wirusa brodawczaka ludzkiego, objawy mogą być inne. U pacjentów infekcja może manifestować się w różnej formie klinicznej, zależnej od tego, jaki typ ją spowodował.
Przebieg zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego
Powszechne są zakażenia wirusem HPV wśród ludzi w różnym wieku. Szacuje się, że nawet 50 proc. osób przebyła zakażenie. Wielu nie ma świadomości, że w ogóle do niego doszło, ponieważ układ odpornościowy stosunkowo dobrze i skutecznie walczy z chorobotwórczymi cząsteczkami. Jedynie u osób cierpiących na zmniejszoną odporność organizmu może dojść do tak zwanego przetrwałego zakażenia i właśnie oni odczuwają nieprzyjemne objawy.
Do zakażenia HPV może dojść w wielu różnych sytuacjach, takich jak:
· Kontakt ze złuszczonym naskórkiem nosiciela – ryzyko infekcji rośnie, jeśli na skórze są skaleczenia, otwarte rany czy choćby obtarcia.
· Kontakt z osobą, która ma kurzajki, np. pływanie w tym samym basenie, korzystanie z natrysków czy ręczników.
· Stosunki płciowe i kontakt ze skórą zewnętrznych narządów płciowych i okolicy odbytu.
Szacuje się, że nawet 75 proc. osób, które są aktywne seksualnie, ulega lub ulegnie w przyszłości zakażeniu HPV. Oszacowano, że zakażenie jest w skali światowej najczęstszą infekcją przenoszoną drogą płciową.
Niskie ryzyko zakażenia niesie za sobą występowanie kłykcin na zewnętrznych narządach płciowych.
Zakażenie wirusem HPV – objawy
Przeważnie zakażenie większością typów HPV ustępuje samoistnie i nie powoduje żadnych objawów, ale nie zawsze tak się dzieje. Zdarzają się jednak uporczywe zachorowania, które prowadzą do powstania stanów patologicznych, tzw. atypii komórkowej. Mogą zmienić się w zmiany nowotworowe, także i takie o charakterze złośliwym.
Do najczęstszych objawów HPV zalicza się: brodawki, brodawczaki czy kurzajki. To łagodne zmiany, które rosną zwykle na zewnątrz ciała i wywodzą się z zakażonego wirusem brodawczaka ludzkiego nabłonka płaskiego skóry lub określonych regionów błony śluzowej. To, jak zmiany te wyglądają i gdzie występują, zależy od typu wirusa. Brodawki skórne stóp powodowane są, np. przez wirus HPV 1 i 2. Są silnie zakaźne i różnią się chociażby od brodawek płaskich występujących głównie na twarzy.
Objawy w postaci brodawek mogą występować w takich lokalizacjach jak:
· skóra,
· wargi,
· jama ustna,
· powieki,
· spojówki,
· język,
· gardło,
· część ustna gardła,
· tchawica,
· krtań,
· przełyk,
· szyjka macicy,
· układ narządów płciowych,
· odbyt.
Wyróżnić można typowe objawy zakażenia HPV w postaci różnego rodzaju brodawek, takich jak:
· Brodawki zwykłe – twarde grudki o nierównej powierzchni, które nie powodują dolegliwości bólowych. Zlokalizowane najczęściej na skórze dłoni, w okolicach paznokci lub pod nimi, występujące czasami na twarzy czy owłosionej skórze głowy i w okolicach narządów płciowych.
· Brodawki płaskie – wywoływane przez skórne typy wirusa HPV, mające postać niebolesnych, płaskich, czasem odbarwionych grudek, które zdarzają się na grzbietowych częściach dłoni i twarzy, a czasem występują przy skaleczeniach i zadrapaniach. Bywa, że ustępują one samoistnie i nic nie trzeba z nimi robić.
· Brodawki podeszwowe – występują na podeszwach stóp, mogą być zarówno niebolesne, o charakterze zlewających się ze sobą grudek o szorstkiej powierzchni, jak i w postaci pojedynczych, bolesnych, podbiegających krwawo, głębokich brodawek typu myrmecia.
Jeśli zauważysz u siebie podobne objawy, warto wybrać się do specjalisty.
Jak wygląda leczenie infekcji wirusem brodawczaka ludzkiego?
O ile brodawki skórne są stosunkowo łatwe do zidentyfikowania jako objaw HPV, o tyle zakażenie narządów rodnych nie jest już możliwe do samodzielnego zdiagnozowania. Z tego względu kobiety powinny wykonywać regularnie badanie cytologiczne wymazu z szyjki macicy. Cytologia umożliwia stwierdzenie występowania ewentualnych nieprawidłowości w komórkach nabłonka.
Jeśli zgłosisz się do lekarza, a on potwierdzi zakażenie, pora na rozpoczęcie odpowiedniego leczenia. Jak leczyć HPV? Nie ma na razie możliwości całkowitego wyleczenia, ale można skutecznie leczyć powstałe zmiany.
Ryzyko zdrowotne przy obecności wirusa HPV u kobiet i mężczyzn
Niestety, ale zakażenie niektórymi rodzajami wirusa HPV może prowadzić do zachorowania i rozwoju różnych rodzajów nowotworów. Naukowcy odkryli, że m.in. szyjki macicy, sromu, prącia, odbytu, gardła i krtani, oraz płuc.
Według najnowszych badań, zakażenie wirusem HPV typu onkogennego jest najważniejszym czynnikiem ryzyka rozwoju raka szyjki macicy. Niektóre genotypy HPV są w stanie doprowadzić do rozwoju nie tylko nowotworów atakujących narządy płciowe, ale i nowotworów skóry.
Tego rodzaju infekcje HPV u mężczyzn odpowiedzialne są za około 50 proc. przypadków raka prącia. Natomiast wywołany przez wirus HPV rak szyjki macicy został zdefiniowany przez Światową Organizację Zdrowia jako pierwszy nowotwór o etiologii zakaźnej. Rocznie w skali światowej zakażenia powodują ponad 600 000 przypadków nowotworów.
Wydaje się więc, że występowanie brodawek płciowych czy zmian skórnych przy zakażeniu wirusem brodawczaka ludzkiego są najbardziej łagodnymi objawami zakażenia, które jednocześnie obniżają jakość życia pacjenta.