HPV jest powszechnie występującym wirusem, którym zakażają się zarówno kobiety, jak i mężczyźni. Niestety, ekspozycja na określony typu tego wirusa może prowadzić do rozwoju nowotworów m.in. raka szyjki macicy. Jakie są sposoby ochrony przed HPV, jeżeli jeden z partnerów jest zarażony? Czy bezpieczny seks w takim przypadku jest w ogóle możliwy?
Czym jest wirus HPV? Wirus brodawczaka ludzkiego
HPV (Human papillomavirus) jest wirusem brodawczaka ludzkiego. Do tej pory naukowcom udało się zidentyfikować ponad 100 rodzajów tego wirusa, z których część wykazuje onkogenne działanie.
Jak dochodzi do zakażenia wirusem HPV?
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) alarmuje, że wszystkie infekcje przenoszone drogą płciową są wywołane przez drobnoustroje, w tym wirusy. Do najczęstszych należy zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego. Występowanie HPV nie jest nierozerwalnie związane z rozwiązłością seksualną. Można mieć tylko jednego partnera seksualnego i być nosicielem. Wszystko dlatego, że do zakażenia dochodzi nie tylko poprzez kontakty seksualne, ale również skórny, z zainfekowaną tkanką. Wirus przenosi się też przez ślinę lub krew osoby zakażonej, do czego może dojść, np. podczas wizyty u fryzjera i kosmetyczki, w studiu tatuażu, saunie, na basenie czy pod prysznicem, z którego korzysta wiele osób.
Konsekwencje zakażenia wirusem HPV
Wirus HPV może nie dawać żadnych szczególnych objawów i pozostawać nieaktywnym, ale także wywoływać zmiany o charakterze łagodnym lub złośliwym w obrębie skóry i błon śluzowych, głównie narządów płciowych, odbytu czy jamy ustnej. Wiele osób nie jest świadomych konsekwencji zakażenia, a niestety HPV może prowadzić do rozwoju różnych rodzajów nowotworów o wysokim stopniu złośliwości.
Wiele rodzajów wirusa HPV powoduje powstawanie łagodnych zmian w postaci wypustek skórnych, czyli kurzajek, czy kłykcin kończystych. Inne są groźniejsze i mogą prowadzić do rozwoju raka szyjki macicy, sromu, prącia czy odbytu. Odkryto też, że HPV powoduje rozwój raka gardła, krtani czy płuc.
Warto robić badania profilaktyczne, w tym testy HPV-DNA, określające, czy jest się nosicielem wirusa HPV o potencjale wysokoonkogennym. Zaleca się wykonanie badania na HPV-DNA raz na 5 lat. Wynik określa 14 typów wirusa wysokiego ryzyka, które mogą spowodować rozwój, np. raka szyjki macicy.
Kobiety zachęcane są z kolei przez ginekologów do wykonywania okresowych badań cytologicznych. Potwierdzenie zakażenia pozwala na wdrożenie leczenia. Trzeba też zachować ostrożność zwłaszcza w kontaktach seksualnych, aby nie przekazać wirusa kolejnej osobie.
Czy można uprawiać seks przy zakażeniu HPV?
Teoretycznie tak, choć przy zakażeniach genitalnymi typami HPV może dojść do przeniesienia wirusa. Istotna jest rola zachowań seksualnych zakażonego. Ryzyko rozwoju choroby rośnie wraz ze wzrostem liczby partnerów. Lepiej nie uprawiać seksu przy zakażeniu.
Do przekazania wirusa HPV może dojść przy uprawianiu różnego rodzaju seksu – waginalnego, analnego i oralnego. HPV po przeniesieniu na daną osobę nie powoduje zwykle natychmiastowych objawów. Przez lata może pozostawać w uśpieniu. Do jego transmisji wystarczy kontakt z nabłonkiem zakażonej osoby. Nie potrzeba wymiany płynów ustrojowych, tak jak w przypadku chorób wenerycznych.
Jak chronić partnera seksualnego przy pozytywnym wyniku testu w kierunku HPV?
Wiele osób jest przekonanych, że przed zakażeniem wirusem brodawczaka ludzkiego łatwo można się ochronić – wystarczy przy każdym stosunku seksualnym stosować prezerwatywy. Eksperci są zgodni co do tego, że chronią one w większym stopniu przed zakażeniem brodawkami płciowymi niż potencjalnie onkogennymi genitalnymi typami wirusa HPV, zwłaszcza przy dużej liczbie partnerów.
Prezerwatywy to stosunkowo łatwy sposób ochrony partnera seksualnego przed zakażeniem różnymi chorobami przenoszonymi drogą płciową, ale czy można do nich zaliczyć HPV? Niekoniecznie. Jednak zawsze lepiej jest zastosować prezerwatywę, która choć zmniejszy ryzyko. Zaleca się ich używanie również podczas seksu oralnego. Dobrze jest zachować wierność jednemu partnerowi (obopólnie), co zmniejsza ryzyko zakażenia, ale mieć trzeba na uwadze, że jedynym skutecznym sposobem ochrony partnera seksualnego przed wirusem HPV jest powstrzymanie się od wszelkich takich kontaktów do czasu zakończenia leczenia czy do momentu, aż organizm samoczynnie poradzi sobie z infekcją. W około 90 proc. przypadków organizm sam pokonuje wirusa w 2 lata.
Szczepienia na HPV – jaka jest ich skuteczność?
Najlepszym zabezpieczeniem dla siebie i innych są szczepienia, rekomendowane osobom młodym między 11 a 13 rokiem życia. Wszystko dlatego, że najwyższą skuteczność szczepionka wykazuje w grupie osób przed inicjacją seksualną, u których niemal na pewno można stwierdzić, że nie przeszły jeszcze zakażenia wirusem HPV.
W Polsce dopiero w 2023 roku ruszył program szczepień – dla dzieci w wieku 12-13 lat. Jednak doświadczenie w tym zakresie mają i inne kraje. Na przykład w Australii powszechny program szczepień przeciwko HPV został wdrożony w pierwszej dekadzie XXI wieku, a władze deklarują, że do 2028 roku Australia może stać się pierwszym krajem na świecie wolnym od raka szyjki macicy.