Opis badania
Aminotrasferaza asparaginianowa, w skrócie oznaczana jako AspAT, AST lub GOT to enzym znajdujący się w wielu komórkach ciała. Odpowiada za przemiany aminokwasów i regulacje ich metabolizmu. Jej nadmiar we krwi człowieka może oznaczać poważne problemy zdrowotne. Na badanie poziomu aminotransferazy asparaginianowej we krwi zapraszamy do placówek enel-med w całej Polsce.
Aminotransferaza asparaginianowa jest enzymem narządowo nieswoistym. U zdrowych ludzi ilość tego enzymu we krwi jest śladowa, zwiększa się natomiast nawet o kilkaset razy w przebiegu różnych chorób. Choć kojarzy się z wątrobą, to można znaleźć ja również w komórkach serca czyli kardiomiocytach, mięśniach szkieletowych, krwinkach czerwonych lub nerkach. Z tego też powodu zmiany stężenia AspAT we krwi ludzi nie świadczą o jednej jednostce chorobowej, a przyczyn takiego stanu może być bardzo dużo. Mimo to jednak, ocena AST najczęściej wykonywana jest łącznie z oceną AlAT czyli aminotransferazy alaninowej, bilirubiną oraz GGTP czyli Gamma-glutamylotranspeptydaza jako panel wątrobowy. Ponadto, zarówno podwyższony poziom AspAT jak i AlAT wykorzystywane są do obliczenia tzw. wskaźnika de Ritisa, w którym stężenie aminotransferazy asparaginianowej we krwi dzielone jest przez stężenie aminotransferazy alaninowej. W dużym uproszczeniu możemy powiedzieć, że kiedy wskaźnik ten jest większy niż 1, przemawia to za toksycznym uszkodzeniem wątroby spowodowanym przez działanie leków, trucizn lub alkoholu. Wynik mniejszy niż 1 sugeruje natomiast etologię zapalną uszkodzenia wątroby.
Badanie poziomu AspAT w surowicy krwi – wskazania
Badanie poziomu AspAt w surowicy krwi zlecane jest najczęściej przez lekarza prowadzącego przy podejrzeniu uszkodzenia wątroby. Objawami, które powinny skłonić nas do oceny stężenia poziomu aminotransferazy asparaginianowej we krwi są:
- ciągłe zmęczenie nie dające się wytłumaczyć niedostateczną ilością snu lub większą ilością obowiązków w ostatnim czasie,
- zmiana barwy moczu na ciemnobrązowy (przypominający mocną herbatę),
- odbarwienie stolca,
- obniżony apetyt,
- bóle w prawym nadbrzuszu,
- zażółcenie powłok skóry oraz błon śluzowych,
- nudności i wymioty,
- świąd skóry,
- krwawienia z dziąseł,
- utrata masy ciała,
- zaburzenia miesiączkowania u kobiet.
Ocena poziomu AspAT zalecana jest również przy podejrzeniu toksycznego uszkodzenia wątroby np. po spożyciu zbyt dużej ilości alkoholu lub przedawkowaniu paracetamolu, czy też przy podejrzeniu wirusowego zapalenia wątroby. Wykorzystywana jest również do oceny funkcji wątroby podczas leczenia m.in. statynami, lekami przeciwpasożytniczymi, retinoidami (w chorobach dermatologicznych) czy też przy stosowaniu doustnej antykoncepcji hormonalnej.
Specjaliści zalecają regularne oznaczanie poziomu AspAT we krwi, gdyż jego wzrost pozwala uchwycić chorobę wątroby na wczesnym etapie.
Badanie poziomu AspAT w surowicy krwi – ciąża
Grupą osób, którym zaleca się regularne badanie stężenia ALT we krwi są kobiety w ciąży. Ciężarne są szczególnie narażone na jednostkę chorobową jaką jest cholestaza ciężarnych. Dochodzi do niej w wyniku zaburzenia funkcji wydzielniczej komórek wątrobowych pod wpływem zwiększonego stężenia żeńskich hormonów – estrogenu oraz progesteronu. Największe ilości tych hormonów występują w okresie III trymestru ciąży, a objawy cholestazy pojawiają się ok 28-30. tygodnia ciąży. Wtedy właśnie kobieta ciężarna może zaobserwować:
- nasilony świąd skóry (zwykle nasilający się nocą)
- zażółcenie skóry
- mdłości
- brak apetytu
- ból w prawym nadbrzuszu
Objawy cholestazy ciężarnych ustępują samoistnie kilka, kilkanaście dniu po urodzeniu dziecka. W przypadku uciążliwego świądu stosuje się leki wiążące kwasy żółciowe w przewodzie pokarmowym. Jeżeli wystąpią zaburzenia krzepnięcia krwi, lekarz podaje witaminę K. Wystąpienie cholestazy ciężarnych jest jednak przeciwwskazaniem do stosowania antykoncepcji hormonalnej w przyszłości.
Badanie poziomu AspAT w surowicy krwi – przeciwwskazania
Ze względu na małą ilość pobieranej krwi i ogromną wartość diagnostyczną, nie zostały sformułowane przeciwwskazania do badania poziomu AspAt we krwi.
Badanie poziomu AspAT w surowicy krwi – jak przygotować się do badania?
Pacjent powinien stawić się na badanie w godzinach porannych będąc na czczo. Eksperci zalecają, aby od ostatniego posiłku przed badaniem minęło minimum 12 godzin. Dzień przed badaniem kolacja powinna być lekkostrawna i nie zawierać dużych ilości tłuszczu. Na dzień przed badaniem nie powinno się również spożywać alkoholu. Zaleca się unikanie nadmiernego wysiłku fizycznego w dniu badania oraz na dzień przed. Przed samym pobraniem dozwolone jest wypicie niewielkiej ilości wody mineralnej.
Badanie poziomu AspAT w surowicy krwi – przebieg badania
Badanie poziomu AspAT w surowicy krwi nie różni się od tradycyjnego zabiegu pobrania krwi. Pacjent umawia się na pobranie na dany dzień oraz godzinę. Po rejestracji w recepcji oddziału udaje się do punktu pobrań, gdzie wykwalifikowany pracownik medyczny zaprasza go do gabinetu zabiegowego. Po dopełnieniu wszelkich formalności pacjentowi pobierana jest krew żylna, zazwyczaj z żyły łokciowej. Jeżeli dostęp do niej jest utrudniony, wykwalifikowany pracownik medyczny może wybrać inną żyłę, np. znajdującą się na grzbietowej powierzchni dłoni.
Badanie poziomu AspAT w surowicy krwi – normy i interpretacja
Przyjmuje się, że poziom AspAT we krwi nie powinien przekraczać <40 U/l, przy czym u mężczyzn jest z reguły nieco wyższy niż u kobiet. Poniżej przedstawiamy niektóre patologie, które mogą być przyczyną zwiększonego stężenia aminotransferazy asparaginianowej:
- poalkoholowe uszkodzenie wątroby,
- toksyczne uszkodzenie wątroby,
- wirusowe zapalenie wątroby wywołane wirusami HAV, HBV, HCV, HEV,
- autoimmunologiczne zapalenie wątroby,
- masywne uszkodzenie mięśni,
- zawał serca,
- ostre zapalenie trzustki (rzadko),
- cholestaza ciężarnych.
Każdy wynik powinien być skonsultowany z lekarzem prowadzącym, który w oparciu o posiadaną wiedzę, zadecyduje o dalszych krokach leczniczych.