Grzybica skóry należy do częstych chorób skórnych. Niestety postawienie odpowiedniej diagnozy może stanowić problem, ponieważ występuje na skórze gładkiej, przypominając inne schorzenia. Grzybica może dotyczyć skóry gładkiej, owłosionej skóry głowy oraz płytek paznokciowych. Wywoływana jest zakażeniem grzybami chorobotwórczymi, przede wszystkim dermatofitami. Głównymi jej objawami są wykwity skórne szerzące się odśrodkowo, lekko uniesione na obwodzie, wyraźnie oddzielone od skóry otoczenia. Podobnie jak w przypadku innych schorzeń, niezwykle istotne jest szybka reakcja pacjenta i rozpoczęcie leczenia po wcześniejszej konsultacji z lekarzem dermatologiem. Warto pamiętać, że niedoleczona grzybica ma tendencję do nawracania. Chorują na nią zarówno dzieci, jak i osoby dorosłe. Dowiedz się, jak rozpoznać grzybicę i jak skutecznie ją leczyć?
Spis treści:
- Grzybica skóry – skąd się bierze?
- Objawy grzybicy
- Grzybica skóry – leczenie
Grzybica skóry – skąd się bierze?
Grzybica skóry należy do chorób zakaźnych wywołanych przez grzyby chorobotwórcze, wśród których można wymienić: dermatofity, drożdżaki i pleśnie (grzyby pleśniowe). Spośród dużej liczby grzybów, około 150-200 gatunków wywołuje infekcje skórne. Niektóre z nich wchodzą w skład prawidłowej flory bakteryjnej człowieka.
Grzybica to jedna z częściej występujących chorób, z jakimi pacjenci zgłaszają się do lekarza pierwszego kontaktu i dermatologa. Należą do schorzeń o wysokim stopniu zakaźności, a sprzyja temu brak światła, ciepło oraz wilgoć. Do zakażenia grzybicą skóry dochodzi przez kontakt z chorym człowiekiem, zwierzęciem, ale też przez rzeczy osobiste. Popularne są też w wilgotnych środowiskach (baseny, sauny, siłownie, przebieralnie czy publiczne toalety i natryski). Grzyby lubią rozwijać się w środowisku ciepłym i wilgotnym, dlatego choroba często dotyczy osób o dużej wadze, tworząc się w fałdach skórnych, np. grzybica pachwin.
Wśród czynników ryzyka, mających wpływ na rozwój grzybicy skóry znajdują się:
- choroby układowe (cukrzyca, niewydolność krążenia, niedoczynność tarczycy);
- długotrwała antybiotykoterapia;
- stosowanie leków immunosupresyjnych, hormonalnych oraz kortykosteroidów;
- nowotwory;
- niedostateczna higiena;
- wrodzone lub nabyte niedobory odporności (AIDS, zespół DiGeorge’a, skojarzone niedobory odporności, białaczki);
- oparzenia skóry;
- niedożywienie i niedobór witamin (przede wszystkim witamin z grupy B);
- kontakt z przedmiotami osobistego użytku należącymi do innego chorego;
- noszenia niewygodnego i nie przewiewnego obuwia (ucisk, zgniatanie powoduje deformację płytek paznokciowych);
- noszenie obcisłej bielizny i ubrań z materiałów syntetycznych;
- przedłużająca się wilgoć, zwłaszcza w obrębie pach, pachwin, w okolicy pod biustem, między pośladkami.
Grzybica skóry może występować na prawie wszystkich częściach ciała (zarówno tych suchych, jak i pokrytych błoną śluzową). Powierzchowne grzybice skóry ograniczają się do warstwy rogowej naskórka, włosów i paznokci. Najczęstszą odmianą jest grzybica skóry głowy, stóp i dłoni, a także grzybica narządów płciowych czy jamy ustnej. Dużo rzadziej występuje grzybica skóry twarzy.
Najczęstsze rodzaje grzybic to:
- grzybica skóry gładkiej;
- grzybica stóp i dłoni;
- grzybica paznokci;
- grzybica występująca w okolicy pachwin;
- łupież pstry;
- grzybica jamy ustnej (kandydoza);
- grzybica międzypalcowa stóp;
- fałdów skórnych (wilgotne miejsca o niewystarczającej higienie);
- grzybica owłosionej skóry głowy (m.in. woszczynowa, strzygąca i drobnozarodnikowa).
Objawy grzybicy
Podobnie jak w przypadku innych schorzeń skórnych, pierwsze objawy grzybicy skóry mogą być niezauważone lub lekceważone. Z czasem grzybica powoduje dokuczliwe symptomy skórne. Zwykle objawia się powierzchownymi rumieniowo-złuszczającymi zmianami, którymi łatwo można się zarazić. Ogniska są wyraźnie oddzielone od otoczenia, na ich obwodzie występują wykwity grudkowe, pęcherzowe lub krostkowe.
Do podstawowych objawów grzybicy w obrębie skóry należą:
- złuszczający się naskórek;
- świąd (towarzyszący zmianom uporczywy świąd jest najczęstszą przyczyną zgłaszania się pacjentów do dermatologa);
- pieczenie;
- zmiany skórne na zainfekowanym obszarze (grudki, pęcherze, plamy rumieniowe brunatne lub brunatno-żółte, strupy);
- przy grzybicy skóry głowy możliwe jest wypadanie włosów.
Drugim rodzajem grzybicy jest drożdżyca, charakteryzująca się zmianami zapalnymi błon śluzowych, skóry i paznokci. W obrębie płytek paznokciowych pojawia się ich odbarwienie, bruzdowanie oraz kruszenie. Błony śluzowe mają ostry stan zapalny (zmiany w postaci białych plam), któremu towarzyszy ból i pieczenie. Zmiany drożdżakowe mogą występować też w jamie ustnej, na sromie i w pochwie czy obrębie fałdów (pachwiny, pachy czy między palcami).
Grzybica skóry – leczenie
Im wcześniej grzybica skóry zostanie zdiagnozowana i im wcześniej rozpocznie się jej leczenie, tym większe szanse, że pacjent w pełni wyzdrowieje. Na wstępie trzeba zaznaczyć, że jest to proces długotrwały, często związany z nawrotami schorzenia. Grzybicę skóry gładkiej przeważnie leczy się jedynie miejscowo. Używa się leków przeciwgrzybiczych, mających postać kremów, maści, żeli podawanych bezpośrednio na zmiany. Jednak przy dużej liczbie zmian, konieczne jest stosowanie leków doustnych.
Grzybicę owłosionej skóry głowy leczy się równolegle, stosując leki zewnętrzne i doustne. W przypadku grzybicy płytek paznokciowych stóp wybór metody leczenia jest uzależniony od powierzchni zajęcia płytek. Jeśli zmiany nie są zbyt rozległe, wówczas można zastosować preparaty miejscowe, natomiast przy zajęciu dużej powierzchni należy do leków zewnętrznych dołączyć leki doustne.
Niezwykle istotne jest regularne odkażanie skóry chorobowo zmienionej, aby zapobiec zakażeniu bakteryjnemu. Jeśli takie wystąpi, wówczas lekarz może zdecydować o podawaniu np. antybiotyków lub leków na wzmocnienie odporności. Należy pamiętać też o dezynfekcji obuwia, systematycznym praniu skarpet w wyższych temperaturach, a latem o noszeniu przewiewnego obuwia. Ważna jest higiena stóp.
Źródła:
- Sałacki A. J.; Grzybica skóry, Medycyna po Dyplomie, 2018(12);
- Kądziela-Wypyska G., Miturska R., Wawrzycki B. et al.; Profilaktyka i leczenie grzybic, Medycyna Rodzinna 2004(5): 201-204;
- Sysa-Jędrzejowska A., Rogowski-Tylman M., Woźniacka A.; Grzybica skóry – czy można rozpocząć leczenie farmakologiczne bez diagnostyki?, Medycyna po Dyplomie, 2015(04);
- Marańska D., Gręda A.; Postępowanie w grzybicy strzygącej głębokiej u dzieci, Dermatologia po Dyplomie, 2020(01).